مجله مهر: هفتم خردادماه ۱۳۵۹ همزمان با سالروز ولادت با سعادت حضرت امیرالمومنین علیه‌السلام، اولین جلسه اولین دوره مجلس شورای اسلامی بعد از انقلاب اسلامی مردم ایران در سال ۱۳۵۷ برگزار شد. انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی که در ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ برگزار شد، پنجمین انتخابات در تاریخ جمهوری اسلامی ایران بوده است.
نمایندگان منتخب ملت پیش از آغاز رسمی مجلس شورای اسلامی، پس از برگزاری مراسم معارفه با شورای انقلاب، یکشنبه ۴ خرداد ۱۳۵۹ به دیدار رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی رحمةالله‌علیه رفتند. بر اساس آمار وزارت کشور، ۱۹۰۰ نفر برای شرکت در مبارزات انتخاباتی اولین دوره مجلس شورای اسلامی ثبت‌نام کردند که ۵۴۰ نفر از تهران و مابقی از دیگر شهرهای ایران بودند.
مستقل ها، برنده اولین دوره مجلس
سرانجام پس از برگزاری انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی، «ائتلاف بزرگ» (متشکل از جامعه روحانیت مبارز، حزب جمهوری اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، انجمن اسلامی معلمان، نهضت زنان مسلمان، سازمان فجر اسلام، اتحادیه انجمن‌های اسلامی شهر ری و بنیاد الهادی) توانستند ۸۵ نماینده به مجلس بفرستند.
گروه همنام (متشکل از نهضت آزادی و نیروهای نزدیک به آن) ۲۰ نماینده، نیروهای نزدیک به ابوالحسن بنی‌صدر رییس جمهور وقت ۳۳ نماینده، جبهه ملی ایران و حزب توده کمتر از ۴ درصد، و مستقل‌ها ۱۱۵ کرسی (۴۳ درصد) از مجلس را تصاحب کردند. از این میان سازمان مجاهدین خلق موفق به کسب هیچ کرسی نمایندگی در مجلس شورای اسلامی نشد.
انتخابات دوره اول مجلس شورای اسلامی در میان ناآرامی‌های مختلف در جای‌جای ایران برگزار شد و شهرهای شیراز، میانه و قائم‌شهر شاهد درگیری‌های لفظی و مسلحانه، اعتصاب و تحصن بودند. به دلیل همین درگیری‌ها، دور دوم انتخابات در شهرهای مختلفی از جمله سنندج، چابهار، هشترود، نقده، و فیروزآباد برگزار نشد. با این حال ۲۳۴ نماینده توانستند پس از برگزاری دو دور انتخابات مجلس بر کرسی‌های اولین مجلس شورای اسلامی تکیه بزنند.
پیام ۱۱ بندی
تلاوت آیاتی از قرآن کریم، افتتاح مجلس با سخنان آیت‌الله مهدومی کنی سرپرست وقت وزارت کشور و استقرار هیئت رییسه سنتی در جایگاه هیئت رئیسه و سخنان دکتر یدالله سحابی به عنوان رئیس سنی، برنامه‌هایی بود که از ساعت ۹ صبح هفتم خرداد در مجلس شورای اسلامی برگزار شد. پس از آن سید احمد خمینی به قرائت پیام رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی رحمةالله‌علیه پرداخت.
در بخشی از این پیام آمده است: «شما دوستان محترم نماینده ملتی هستید که جز به اسلام بزرگ و عدالت الهی اسلامی فکر نمی‌کنید. انتخاب شما برای پیاده نمودن عدالت اسلامی است که ]مردم[ در طول سلطنت ظالمانه و غاصبانه رژیم شاهنشاهی از آن محروم بودند.»
لزوم رسیدگی به مستضعفین و مستمندان، ایستادگی در برابر قدرت‌های شیطانی، لزوم مخالفت با پیشنهادهای مخالف شرع مقدس، الگو بودن مجلس اول برای مجالس پس از آن، تاکید بر لزوم وحدت قوا برای فائق آمدن بر مشکلات کشور و پرهیز از کارشکنی، توجه به سیاست نه شرقی نه غربی، لزوم حفظ حقوق اقلیت‌های مذهبی، و تاکید بر وظیفه خطیر فقهای نگهبان، از مواردی است که در پیام امام خمینی به اولین دوره مجلس شورای اسلامی آمده است.
پس از افتتاح مجلس تا ۲۰ خرداد ۱۳۵۹، بیش از ۱۸۰ اعتبارنامه به تصویب رسید و پس از آن جلسات مجلس رسمیت یافت. ۲۶ خرداد همان سال، ۶ حقوقدان شورای نگهبان نیز انتخاب شده و جریان تصویب رسمی قوانین آغاز شد. مجلس همچنین در جلسه ۳۱ تیر ۱۳۵۹ قانون تعیین نام مجلس را با قید دو فوریت تصویب کرد که نام «مجلس شورای اسلامی» جایگزین «مجلس شورای ملی» شد.
مجلس اول؛ اعداد و ارقام و آمار
اولین رییس دائم مجلس شورای اسلامی اکبر هاشمی رفسنجانی بود. علی‌اکبر پرورش، سید محمد موسوی خویینی‌ها هم نواب رییس بودند.
حدود ۱۷ نماینده اولین دوره مجلس شورای اسلامی به قوای مجریه و قضاییه منتقل شدند؛ محمد امامی کاشانی، محمدجواد باهنر، سیداکبر پرورش، احمد توکلی، محمدصادق حائری شیرازی، غلامرضا حسنی بزرگ‌آباد، محمدعلی رجایی، حبیب‌الله عسگراولادی مسلمان، محمدعلی نژادساریخانی، سید محمد غرضی، حسن غفوری‌فرد، عبدالمجید معادیخواه، سید حسین موسوی تبریزی، علی‌اکبر ناطق نوری و علی‌اکبر ولایتی از جمله این افراد بودند.
به علاوه حدود ۳۲ نفر از نمایندگان مجلس اول شهید شدند که ۲۷ نفر در فاجعه ۷ تیر در انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی با بمب‌گذاری منافقین به شهادت رسیدند. به علاوه ۳ تن دیگر به دست منافقین ترور شدند، مصطفی چمران و مهدی شاه‌آبادی هم در جبهه‌های جنگ شهید شدند.
در دوره ۴ ساله مجلس اول که از ۷ خرداد ۵۹ تا ۶ خرداد ۶۳ مشغول به کار بود، ۶۲۵ جلسه علنی و ۱۵ جلسه غیرعلنی برگزار شد. در این دوره ۸۱۶ لایحه و طرح در مجلس مطرح شد که از این میان ۳۷۰ طرح و لایحه تصویب و ابلاغ شد. ۳۱ بار بحث درباره اعضا و کابینه دولت مطرح شد، ۱۰۲ وزیر از مجلس رای اعتماد گرفتند و ۸ نفر نیز رای عدم اعتماد گرفتند.
یک دوره خبرساز و پرحاشیه
اولین دوره مجلس شورای اسلامی یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین دوره‌های آن بوده است. تصویب عدم کفایت سیاسی رییس جمهور وقت، در تاریخ جمهوری اسلامی ایران بی سابقه بوده و مجلس اول سید ابوالحسن بنی‌صدر را با تصویب عدم کفایت سیاسی از کار برکنار کرد. این مجلس همچنین آزادی گروگان‌های سفارت امریکا در تهران که به لانه جاسوسی معروف شد را نیز تصویب کرده است.
اولین بودجه سالانه در جمهوری اسلامی ایران نیز در همین مجلس تصویب شد. بودجه‌ای که در اردیبهشت ۱۳۶۰ از سوی دولت شهید محمدعلی رجایی به مجلس برده شد. محمدعلی رجایی با حضور در جلسه ۱۳۵ مجلس شورای اسلامی و تقدیم لایحه بودجه گفت: «دولت جمهوری اسلامی ایران مفتخر است بودجه سال جاری را در شرایطی تنظیم کرده است که نه تنها فداکاری‌ها و ایثارهای این ملت مسلمان و شهید پرور را در دوران انقلاب پشت سردارد، بلکه تجربه مبارزه با ابرقدرت آمریکا و افشای ماهیت خیانتکارانه شیطان بزرگ و همچنین دلاوری‌های امت رزمنده اسلام را در جبهه‌های غرب و جنوب شاهد بوده است.»
شاید به این ترتیب بتوان دوره اول مجلس شورای اسلامی را پرحادثه ترین دوره مجلس شورای اسلامی نامید. دوره ای که علاوه بر رد کفایت سیاسی رئیس جمهور و بررسی صلاحیت 110 وزیر، حدود 32 شهید هم تقدیم انقلاب اسلامی کرده است.
نظر شما